Donderdag 15 december heeft Twitter de accounts van ongeveer zes Amerikaanse journalisten van onder meer The Washington Post, CNN, The New York Times en Mashable geschorst. Het is een van de laatste veranderingen van de social media-service onder haar nieuwe eigenaar, Elon Musk. Meerdere van de journalisten hadden in de voorafgaande dagen een bericht geplaatst over het Twitteraccount, genaamd @ElonJet, dat de vluchtroutes van Musk bijhield . Dit account was een dag eerder, op 14 december, al uit de lucht gehaald. Op twitter zegt de miljardair dat het uiten van kritiek prima is, maar dat het delen van een real-time locatie van hem en zijn familie dat niet is. De Eurocommissaris voor Waarde en Transparantie, Vera Jourová, noemt de ‘willekeurige’ schorsing van de journalisten ‘zorgwekkend’ en wijst op Europese wetgeving waarin mediavrijheid is gewaarborgd, de Digital Service Act (DSA). Ze stelt dat Musk zich daarvan bewust moet zijn en dat er rode lijnen zijn en snel sancties kunnen komen. Andere Europarlementariërs maken zich ook grote zorgen. René Repasi, Christel Schaldemose en Paul Tang riepen Musk vrijdag 17 december in een brief op om de schorsing direct op te heffen. Ook zij stellen dat Musk zich moet aanpassen aan het huidige tijdperk, die van de DSA.
De overname van Twitter
Dit zijn niet de eerste verhalen vanuit Twitter sinds de overname van Elon Musk in oktober 2022. Eerder was er al discussie over het iconische blauwe vinkje, waarvoor Musk wilde dat mensen zouden betalen, en het herinstalleren van verschillende geblokkeerde accounts van onder meer oud-president Donald Trump, rapper Kanye West en Andrew Tate. Situaties zoals de bovenstaande doen veel vragen rijzen. Voornamelijk over de status van de vrijheid van meningsuiting op Twitter, zeker nu het tijdperk van de Digital Service Act is ingetreden.
De Digital Service Act
De DSA, Verordening 2022/2065, is op 16 november in werking getreden. Het moet zorgen voor betere bescherming van online bedrijven en consumenten en het moet de digitale handel verbeteren. In de verordening worden verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden voor internetaanbieders, hostingbedrijven, online platforms, zoekmachines en marktplaatsen geregeld. Anders dan de 20 jaar oude Richtlijn waar de DSA op voortbouwt, heeft de DSA het expliciete doel om grondrechten te beschermen. Het is dus een flinke update, waarbij een zwaartepunt ligt bij de regeling die toepassing vindt in online-platforms. Hoofdstuk III van de verordening geeft de regels voor de ‘gewone’ online-platforms en in afdeling 4 worden extra regels gegeven voor de platforms die worden aangemerkt als ‘zeer groot’. Een voorbeeld van een extra regel is dat de DSA grote online platforms verplicht om illegale berichten/content te vinden en verwijderen.
Verplichtingen en gevolgen
In de DSA wordt verder door de Europese Commissie neergelegd dat bedrijven voortaan duidelijk moeten maken waarom er actie is genomen op een bepaald gepubliceerd materiaal (artikel 15). Gebruikers kunnen dan, intern, klagen bij het bedrijf (artikel 16) waarnaar zij terecht kunnen bij een onafhankelijke geschillencommissie (artikel 17). Een social mediabedrijf mag verder wel zijn eigen regels maken over wat mag blijven op het platform. De DSA vereist echter dat zoiets duidelijk is neergelegd en dat zij proportioneel worden toegepast. Daarbij stelt artikel 12 dat hierbij rekening moet worden gehouden met de (fundamentele)rechten en belangen van de gebruiker. Al het bovengenoemde zou voor afschaffing van een ‘arbitraire’ aanpak moeten zorgen.
Wanneer een online-platform zich niet houdt aan de regels die hierboven uiteen zijn gezet, riskeren zij een boete tot 6 procent van wereldwijde omzet (artikel 52). Daarnaast hebben de ontvangers van de dienst ook het recht om financiële compensatie te zoeken, op basis van nationaal of Europees recht (artikel 54).
Concluderende opmerkingen
Inmiddels zijn de accounts van de journalisten weer actief. Dit is gebeurd nadat Musk een poll hield, op twitter, over de vraag of de accounts meteen moesten worden gedeblokkeerd, of geschorst moesten blijven voor zeven dagen. De meerderheid van de stemmers (ongeveer 3.7 miljoen) waren voor het direct deblokkeren van de accounts (58.7% tegenover 41.3%). Toen Elon Musk Twitter overnam, maakte hij de vrijheid van meningsuiting een belangrijk punt. “The bird is freed”, tweette hij. Thierry Breton, Europese Commissaris voor de Interne Markt, botste toen al met Musk over de regels van ‘content moderation’. Als reactie op de tweet van Musk tweette Breton: “In Europe, the bird will fly by our [EU] rules #DSA”.
Bronnen:
https://www.washingtonpost.com/technology/2022/12/16/musk-journalists-suspension-europe-backlash/
https://mastodon.social/@PaulTang
https://njcm.nl/wp-content/uploads/2021/05/NTM-46-2-Klos.pdf
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/nl/TXT/?uri=CELEX:32000L0031
https://fd.nl/bedrijfsleven/1461482/twitter-schorst-journalisten-wegens-doxing
https://eur-lex.europa.eu/legal content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32022R2065&qid=1671399384104