De impact ervan reikt inmiddels tot ver buiten de criminele wereld; ook journalisten, advocaten en andere publieke figuren worden doelwit, zoals pijnlijk duidelijk werd bij de moorden op Peter R. de Vries en Derk Wiersum. De ondermijnende werking van deze vorm van criminaliteit tast het vertrouwen in de rechtsstaat aan en zet overheidsinstanties onder druk om krachtiger op te treden. Een van de organisaties die zich inzet tegen deze ondermijning is de AIVD. In een wereld waarin wetten en regels steeds vaker worden overtreden, blijkt het voor opsporings- en inlichtingendiensten steeds moeilijker om zelf binnen de grenzen van de wet te blijven. Er gaan zelfs geluiden rond dat sommige instanties hun eigen bevoegdheden overschrijden.
Geheim Bewaker van de Nationale Veiligheid
De AIVD, voluit de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst, is de Nederlandse geheime dienst die zich richt op het beschermen van de nationale veiligheid. De dienst verzamelt en analyseert inlichtingen over potentiële dreigingen, zoals terrorisme, spionage, extremisme en cyberaanvallen, met als doel deze risico’s vroegtijdig te signaleren en te voorkomen. De AIVD opereert grotendeels in het geheim en werkt zowel nationaal als internationaal samen met andere veiligheids- en inlichtingendiensten. Daarnaast voert de dienst veiligheidsonderzoeken uit, bijvoorbeeld voor mensen die een vertrouwensfunctie binnen de overheid willen bekleden.
Vervagende Lijnen tussen Inlichtingen en Opsporing
Hoewel de AIVD formeel geen opsporingsbevoegdheid heeft, lijkt de grens tussen inlichtingenwerk en opsporing in de praktijk steeds vaker te vervagen. Hierdoor begeeft de AIVD zich op het terrein van de politie, wat buiten haar wettelijke taak valt. Dit roept vragen op over de rechtmatigheid van bepaalde handelingen, vooral wanneer de door de AIVD verzamelde informatie in strafzaken wordt gebruikt. Zulke informatie wordt meestal slechts beperkt juridisch getoetst, waardoor fundamentele rechten zoals het recht op een eerlijk proces en het recht op privacy onder druk komen te staan. De geheimhoudingsplicht van de AIVD maakt het bovendien moeilijker voor verdachten om zich goed te verdedigen tegen beschuldigingen gebaseerd op geheime inlichtingen.
Een Moeilijke Balans
De groeiende rol van de AIVD in de bestrijding van georganiseerde misdaad leidt tot een bredere maatschappelijke en juridische discussie over de balans tussen veiligheid en burgerrechten. Enerzijds bestaat er brede steun voor een krachtige aanpak van ernstige dreigingen, maar anderzijds is er bezorgdheid over de mate waarin democratische controle, transparantie en rechtsbescherming gewaarborgd blijven. Critici uiten zorgen over het gebrek aan toezicht op de methoden van de AIVD en de beperkte mogelijkheden voor burgers om fouten aan te vechten. Deze spanningen leggen een fundamentele vraag bloot: hoeveel vrijheid zijn we bereid op te geven in ruil voor veiligheid?
Bronnen:
https://www.aivd.nl/onderwerpen/over-de-aivd
https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2559540-zorgen-over-methoden-aivd-bij-criminele-ondermijning
https://nos.nl/artikel/2560145-aivd-en-mivd-vergaren-steeds-vaker-informatie-in-het-geheim
https://www.tib-ivd.nl/actueel/nieuws/2025/03/14/zorgen-over-de-activiteiten-van-de-aivd-met-betrekking-tot-criminele-ondermijning-van-de-democratische-rechtsorde?
https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/opinie-wie-beschermt-de-rechtsstaat-tegen-de-aivd~b6f4338f/?