De recente schorsing van advocaat Vito Shukrula markeert een zorgwekkend patroon in de Taghi-zaak. Shukrula werd op 10 april opgepakt nadat hij Taghi had bezocht in de extra beveiligde inrichting (EBI) in Vught en blijft in elk geval tot 24 april in hechtenis. Als derde advocaat die in verband wordt gebracht met deelname aan de criminele organisatie van Taghi, roept deze zaak serieuze vragen op over de integriteit van de rechtsstaat en de grenzen van de advocatuur.
Shukrula werd eind november advocaat van Taghi, samen met twee andere advocaten. Zij hebben inmiddels de verdediging neergelegd, volgens hen omdat de staat de verdediging van Taghi onmogelijk maakt. Al in december begon de politie een strafrechtelijk onderzoek naar Shukrula op basis van informatie die ze van de AIVD hadden gekregen. Die had informatie onderschept waaruit zou blijken dat Shukrula informatie doorgaf van Taghi aan zijn criminele organisatie. Taghi zelf ontkent dit, en zegt dat de aanhouding bedoeld is om het Marengo-proces te dwarsbomen. Vlak na de aanhouding heeft de politie het kantoor van Shukrula doorzocht.
Opvallend is dat Shukrula jaren geleden nog een heel andere rol vervulde in het publieke debat over georganiseerde misdaad. Tijdens een aflevering van College Tour wist hij als 23-jarige rechtenstudent kritische vragen te stellen aan Willem Holleeder, op een moment dat veel anderen hem nog als een ‘knuffelcrimineel’ beschouwden. Daarnaast heeft hij een familieachtergrond in de opsporingsdiensten: zijn vader werkt bij de politie en zijn zus is officier van justitie. Toen hij deze baan op zich nam, hadden velen in zijn omgeving hem gewaarschuwd. De zaak Marengo heeft cliënten die behoorlijk dwingend kunnen zijn, en het kan dus vrij onverstandig zijn om je daarbij te voegen, aldus misdaadjournalist Wouter Laumans.
Momenteel verblijft Shukrula ‘in alle beperkingen’: een maatregel die verstrekkende gevolgen heeft voor zijn dagelijkse realiteit. Dit betekent dat hij drieëntwintig uur per dag in zijn cel verblijft en slechts één uur mag luchten, strikt gescheiden van andere gedetineerden. Zijn enige toegestane contact is met zijn eigen advocaat, die bovendien gebonden is aan regels. Voor hem zijn inhoudelijke besprekingen van de zaak met derden verboden.
De aanhouding van Shukrula past in een zorgwekkend patroon. In oktober 2021 werd Youssef Taghi, neef en toenmalig advocaat van Ridouan Taghi, gearresteerd tijdens een bezoek aan de EBI. Hij werd later veroordeeld tot 5,5 jaar gevangenisstraf, nadat de rechtbank Amsterdam oordeelde dat hij een sleutelrol speelde in de criminele organisatie van zijn neef. In het vonnis benadrukte de rechtbank dat hij ernstig misbruik had gemaakt van zijn positie als advocaat. Anderhalf jaar later, in april 2023, volgde de arrestatie van Inez Weski, een prominente advocate met een gevestigde reputatie. Ook zij wordt verdacht van lidmaatschap van de criminele organisatie van Taghi. Volgens het Openbaar Ministerie zou zij geheime informatie in en uit de EBI hebben getransporteerd en daarmee misbruik hebben gemaakt van haar positie als advocaat. Haar zaak loopt nog.
De zaak rondom Shukrula stelt het rechtssysteem voor een fundamenteel dilemma: hoe kan het vertrouwelijke karakter van de advocaat-cliëntrelatie worden gewaarborgd, zonder daarmee de veiligheid van de samenleving in gevaar te brengen? Als derde advocaat die in verband wordt gebracht met informatieoverdracht voor Taghi, komen er vragen op ten aanzien van hoe vrijwillig de advocaten dit doen. Men kan niet anders dan speculeren: handelen deze advocaten uit vrije wil, of spelen dwang en intimidatie een rol? Speelde eventuele dwang al een rol voor hun aantreden? En wie durft deze cliënt überhaupt nog juridisch bij te staan? Eén ding is duidelijk: deze zaak is nog lang niet ten einde.