Het gebruik van ChatGPT en andere kunstmatige intelligentie-(AI)-tools wordt steeds normaler gevonden. Het schrijven van teksten en het creëren van afbeeldingen is met één druk op een knopje gedaan, maar het blijft controversieel. Ook in verschillende arbeidssectoren worden de mogelijkheden die het gebruik van AI zou kunnen meebrengen, onderzocht. In de zorg zou AI kunnen helpen bij het maken van een beeldanalyse van CT-scans, en er zijn nog meer manieren waarop AI zou kunnen bijdragen aan het verminderen van het personeelstekort in de zorg. Zelfs in de advocatuur is het gebruik van AI niet meer nieuw. Zou kunstmatige intelligentie het werk van advocaten kunnen overnemen?
De huidige stand van zaken
De advocatuur is een altijd innoverende sector. Steeds meer systemen worden gedigitaliseerd en geoptimaliseerd om administratieve taken aan alle kanten te vergemakkelijken. Hierin speelt kunstmatige intelligentie ook een rol. Als juridisch assistent kunnen AI-tools al worden ingezet om teksten te doorzoeken en samenvattingen te genereren. Ook bieden AI-systemen de mogelijkheid om advocaten bij te staan in het doen van juridisch onderzoek en het vinden van relevante jurisprudentie. Advocatenkantoren ontwikkelen al hun eigen AI-systemen om advocaten te helpen bij het doen van jurisprudentieonderzoek en het identificeren van relevante informatie. Zo heeft Dentons, een Zuidas-kantoor, chatbots geïntroduceerd die advocaten kunnen ondersteunen. Deze chatbots zijn zo ingericht dat zij niet ‘leren’ van de informatie die ze krijgen, dat ze niet toegankelijk zijn voor iedereen en dat alle gegevens na dertig dagen worden verwijderd uit het programma. Kunstmatige intelligentie lijkt de sector efficiënter en toekomstbestendiger te maken.
Haken en ogen
Het gebruik van AI heeft de mogelijkheid het aantal declarabele uren van advocaten drastisch te verminderen. Het biedt ook de kans aan advocaten om zich op complexere taken te kunnen richten, en bepaalde taken juist aan de AI-tools over te laten. Toch bestaan er ook uitdagingen betreffende het gebruik van AI in de advocatuur.
Onder andere de vertrouwelijkheid van de programma’s is een vraagstuk. Hoe wordt er omgegaan met de geheimhouding van gevoelige informatie van cliënten bij het gebruik van cloudgebaseerde kunstmatige intelligentie? Naast het omgaan met gevoelige informatie, slaat de zorg over vertrouwelijkheid ook op de betrouwbaarheid van de informatie zelf. In hoeverre is de informatie die gegenereerd wordt betrouwbaar, en hoeveel nacontrole zouden advocaten moeten uitvoeren voordat de informatie daadwerkelijk bruikbaar is? Daarnaast kan men zich afvragen hoe de AI-systemen omgaan met het identificeren en corrigeren van fouten en vooroordelen. Kortom, zo simpel is het gebruik van kunstmatige intelligentie in de advocatuur nog niet.
Daarnaast heeft een echte advocaat iets wat een computersysteem niet heeft; gevoelens. Een ethisch kompas, strategische training en empathie zijn elementen die een rol spelen binnen de juridische sector, maar die niet nagebootst kunnen worden door kunstmatige intelligentie.
De AI Act
De Europese Unie is de eerste ter wereld met uitgebreide wetgeving betreffende kunstmatige intelligentie. Hoewel het AI-recht nog niet officieel bestaat als vakgebied in de advocatuur, is het volgens advocaat Anton Ekker slechts een kwestie van tijd, zo laat hij weten aan het Advocatenblad. De AI Act is een Europese verordening en stelt verplichtingen afhankelijk van de risico’s die de systemen met zich meebrengen. Het doel is onder andere om in de EU veilige en traceerbare AI-systemen aan te bieden. Deze verordening geldt voor iedere partij die betrokken is bij de ontwikkeling en invoering van AI. Partijen moeten kunnen aantonen dat de systemen die zij gebruiken aan de regelgeving voldoen. Is dat niet het geval, dan kan als maatregel een boete worden opgelegd. Deze kan hoog oplopen en kan tot 35 miljoen euro per overtreding of 7% van de wereldwijde omzet van de partij bedragen. Momenteel wordt voor kleinere administratieve overtredingen een minder hoge boete beoogd, wat uit zou kunnen komen op 7,5 miljoen euro of 1,5% van de wereldwijde omzet.
De toekomst
Met het oog op de toekomst kan geconcludeerd worden dat AI in de juridische sector een steeds grotere invloed heeft, maar dat het nog niet een zodanige rol in de advocatuur kan spelen dat advocaten binnenkort overbodig worden. De systemen worden aan strenge regelgeving onderworpen en aan het volledige vertrouwen in kunstmatige systemen wordt getwijfeld. Toch zijn advocaten langzaam aan het experimenteren met het gebruik van AI en het ontwikkelen van hun eigen systemen. De AI-tools kunnen wel bruikbaar zijn om interne juridische systemen te optimaliseren. Toch blijven advocaten voorlopig nog steeds een integraal en onmisbaar onderdeel van ons rechtssysteem, en dat zal waarschijnlijk de komende tijd nog niet veranderen.
Bronnen
https://www.zonmw.nl/nl/artificial-intelligence
https://www.advocatenblad.nl/2024/07/11/kantoren-versterken-zich-met-ai-tools/
https://www.balieplus.nl/2024/09/25/ai-binnen-de-advocatuur/#:~:text=De%20opkomst%20v
an%20kunstmatige%20intelligentie,juridische%20analyses%20en%20nauwkeurigere%20voorspellingen.
https://www.advocatenorde.nl/blog/ai-in-de-advocatuur
https://www.advocatie.nl/nieuws/de-transformerende-kracht-van-ai-in-de-advocatuur/
https://www.advocatie.nl/opinie-en-blogs/column-ai-in-de-advocatuur-gaat-verder-dan-roeptoeteren/
https://magazine.advocatenblad.nl/2024-01/ai-bereikt-advocatenpraktijk/