U bent hier:

Verkiezingen in de VS: de toekomst van de Supreme Court op het spel

De komende verkiezingen in de Verenigde Staten zullen mogelijk van grote betekenis zijn voor de Supreme Court. Het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten is de afgelopen jaren aan verandering onderhevig geweest. In de regeerperiode van Donald Trump heeft het Hooggerechtshof een verdere verschuiving naar rechts-conservatief doorgemaakt. Als Kamala Harris echter wint, zou dit een ommekeer kunnen zijn voor de huidige koers. 

De politieke samenstelling van het Hooggerechtshof en de toekomstige impact

In de Verenigde Staten bestaat het Hooggerechtshof uit negen leden. Deze leden worden gekozen op voordracht van de president en met instemming van de Senaat. De rechters worden voor het leven benoemd. Voormalig president Donald Trump heeft in zijn regeerperiode drie rechters aangesteld: Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh en Amy Coney Barrett. Barrett heeft de plek ingenomen van Ruth Bader Ginsburg, een door een Democratische president aangestelde rechter. Dit heeft als gevolg gehad dat de Republikeinen een ruime meerderheid van zes tegen drie kregen in het Hooggerechtshof. Eerder hadden de Republikeinen dus ook al een meerderheid, hoewel de conservatieve Chief Justice John Roberts soms in lijn met zijn Democratische collega’s oordeelde. Nu er een meerderheid is van zes Republikeinen, heeft Roberts echter geen beslissende stem meer. Een voorbeeld hiervan is te zien in het terugdraaien van het Roe v. Wade arrest in 2022. Het Hooggerechtshof maakte hierbij een einde aan het nationale recht op abortus. Roberts stemde tegen het afschaffen van Roe v. Wade, maar zijn vijf mede-Republikeinen niet. 

Momenteel zijn de Republikeinse rechters Clarence Thomas en Samuel A. Alito respectievelijk 76 en 74 jaar oud. Er is een reële kans dat er de komende regeerperiode posities vrijkomen vanwege hun hoge leeftijd. De nieuwe president, Trump of Harris, zal dan een nieuwe rechter mogen voordragen. Beiden zullen waarschijnlijk iemand aanstellen die aansluit bij hun politieke opvattingen. Een Democratischer Hooggerechtshof zou waarschijnlijk leiden tot andere interpretaties van de wet. Met die blik zouden onder meer de minderheden in de samenleving en het milieu beter beschermd worden, wat in overeenstemming is met de visie van de Democratische Partij.

De impact van het Hooggerechtshof op minderheden en maatschappelijk beleid

Het Hooggerechtshof heeft eerder uitspraken gedaan die hebben geleid tot moeilijkheden bij het stemmen voor minderheden. Uitspraken omtrent gerrymandering, waarbij grenzen van kiesdistricten binnen een staat op een voor de Republikeinen gunstige manier worden getekend, hebben bijvoorbeeld tot minder hoorbare zwarte kiezers geleid. Het Hooggerechtshof bepaalde dat gerrymandering alleen mag plaatsvinden op basis van politieke voorkeur en niet op basis van etniciteit, wat overigens ook tegen de Grondwet zou ingaan. Dit heeft echter alsnog gevolgen voor de zwarte gemeenschap: een zeer ruime meerderheid (87%) van de zwarte Amerikanen stemt namelijk op de Democratische Partij. Ook is er veel kritiek geweest op uitspraken van het Hooggerechtshof die oordelen van lagere rechters hebben vernietigd omdat er geen sprake zou zijn van racial gerrymandering, waar de lagere rechters dit wel vonden.

Een ander recent voorbeeld waarin een meer liberaal Hooggerechtshof mogelijk anders had geoordeeld, betreft het boetesysteem voor daklozen in Grants Pass, Oregon. Het stadje besloot daklozen te beboeten die in openbare ruimtes slapen. Dit werd op lokaal niveau aangevochten als een “wrede en ongebruikelijke straf”, die in strijd zou zijn met het Achtste Amendement. De zaak kwam voor bij het Hooggerechtshof. De Democratische minderheid beargumenteerde dat slapen een basisbehoefte is, maar de conservatieve rechters oordeelden dat de boetes een geldig middel zijn om overlast te beperken. Daardoor kunnen andere staten nu ook daklozen beboeten. 

Verder besloot het Hooggerechtshof in 2022 dat de bevoegdheden van de Environmental Protection Agency (EPA) werden ingeperkt. De EPA kon daarom niet meer op federaal niveau toezien op de CO2-uitstoot van de energiesector. Dit heeft gevolgen gehad voor het klimaatbeleid. Het plan van Biden om in 2035 CO2-neutrale elektriciteitsopwekking te hebben, werd door de uitspraak ongedaan gemaakt.

De verkiezingen en de toekomst van de Supreme Court: Een beslissende keuze

De komende Amerikaanse verkiezingen zullen dus niet alleen de president aanwijzen, maar mogelijk ook de richting van het Hooggerechtshof voor tientallen jaren. Met meer Democratische rechters zouden beslissingen over burgerrechten, milieuwetgeving en sociale rechtvaardigheid een progressieve wending kunnen nemen. De Amerikanen staan voor de vraag welke waarden zij de Supreme Court willen zien beschermen.

Bronnen:

https://constitutioncenter.org/the-constitution/articles/article-ii

https://www.supremecourt.gov/about/biographies.aspx

https://www.rtl.nl/nieuws/buitenland/artikel/5193150/hooggerechtshof-amerika-verkiezingen-vs-trump-biden-ginsburg

https://www.nbcchicago.com/news/local/who-voted-against-roe-v-wade-how-each-supreme-court-justice-ruled-on-overturning/2866182/

https://www.volkskrant.nl/kijkverder/v/2024/de-amerikaanse-verkiezingen-uitgelegd-in-tien-heldere-vragen-en-antwoorden~v1181781/

https://theconversation.com/voting-rights-at-risk-after-supreme-court-makes-it-harder-to-challenge-racial-gerrymandering-232359

https://www.cbsnews.com/elections/2020/united-states/president/exit-poll/

https://www.bnnvara.nl/joop/artikelen/amerikaans-hooggerechtshof-draait-strijd-tegen-klimaatcrisis-de-nek-om

https://www.nytimes.com/2020/07/14/us/politics/biden-climate-plan.html

https://archive.ph/20240703055010/https://www.nrc.nl/nieuws/2024/07/02/conservatief-hof-laat-invloed-op-vs-gelden-a4858472#selection-2269.0-2277.411