29 maart 2019 zal het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie stappen. Voordat dit kan gebeuren heeft de Britse regering als taak om een Brexit-deal op te stellen die door alle partijen wordt goedgekeurd. Wordt dit akkoord niet bereikt dan zal het gevreesde ‘no deal- scenario’ in werking treden. Hoe gaat het nu verder en wat zijn de precieze gevolgen van een ‘no deal- scenario’?
Recente ontwikkelingen
Op 15 januari mochten de leden van het Britse Lagerhuis hun stem uitbrengen over de Brexit-deal van Theresa May en haar regering. Bij deze stemming lukte het de premier niet om de meerderheid van het Lagerhuis achter de Brexit-deal te krijgen. Meteen na deze stemming heeft de grootste oppositiepartij, Labour, een motie van wantrouwen tegen May ingediend.[1] Over deze motie van wantrouwen is op woensdag 16 januari door het Lagerhuis gestemd. De premier en haar regering hebben deze stemming met nipte meerderheid gewonnen, waarop ze de maandag erop (21 januari) met een nieuwe Brexit-deal moesten komen.[2] Deze deal was weinig concreet en bestond uit kleine toezeggingen en het plan om opnieuw met de Europese Unie te praten over de backstop.[3]
Inhoud Brexit-deal
Het akkoord dat nu op tafel ligt omvat een aantal belangrijke zaken voor de toekomst van het Verenigd Koninkrijk (hierna: VK) en de Europese Unie (hierna: EU). Het eerste punt is dat het VK gedurende een overgangsperiode van 21 maanden bestaande en nieuwe Europese regels zal overnemen, hierdoor kunnen de grenzen open blijven wat betreft de handel in goederen. Hierop aansluitend is er een ‘backstop’ ingesteld die inhoudt dat de overgangsperiode van 21 maanden wordt verlengd zolang er geen akkoord is over de handelsrelatie tussen het VK en de EU. Daarnaast mag het VK zolang er geen handelsakkoord met de EU is en zolang de ‘backstop’ van kracht is geen handelsakkoord met derde landen sluiten. Ook moet er een akkoord over de visserij tot stand komen. De rechten van Britse burgers die voor het einde van de overgangsperiode 5 jaar of langer in de EU wonen en de rechten van EU-burgers die voor het einde van de overgangsperiode 5 jaar of langer in het VK wonen, zullen gewaarborgd blijven.[4]
Knelpunten in het akkoord
Zoals hierboven te zien is zijn er ook een aantal probleemdossiers in het akkoord waardoor een Brexit-deal nog niet bereikt is. Het grootste struikelblok is de grens tussen Ierland en Noord-Ierland. Beide partijen willen dat deze grens volledig open blijft. Dit kan alleen bereikt worden als het VK in de interne markt blijft, wat nog onzeker is. Het vinden van een regeling die ervoor zorgt dat de grens open blijft zonder douanecontroles terwijl het VK eigen handelsregels heeft, lijkt een onmogelijke opgave. Een ander hoofdpijndossier betreft de vraag hoe de handelsrelatie tussen het VK en de EU eruit zal komen te zien. Verschillende opties worden genoemd, van de volledige vrije handel tot een regulier handelsverdrag. Daarbij moet bedacht worden dat de mate waarin de grenzen open kunnen blijven afhangt van de vraag in hoeverre de EU en het VK bereid zijn elkaars regels over te nemen of te accepteren. Een ander knelpunt dat genoemd kan worden is dat voor verscheidene vraagstukken, zoals de wederzijdse toegang tot visgronden, om iedere millimeter onderhandeld moet worden. Hierbij moet gekeken worden naar economische belangen, politieke gevoeligheid en het hebben of juist ontbreken van een gezamenlijk doel. Dit tezamen kan ervoor zorgen dat overeenstemming moeizaam bereikt kan worden.
Gevolgen voor Nederland, het VK en de EU bij een akkoord
Allereerst zal ik de gevolgen bespreken wanneer een akkoord wordt bereikt en op 29 maart 2019 de overgangsperiode van start gaat. Voor Nederlanders die in het VK wonen en werken betekent het zoals we gezien hebben niks, ze mogen in het land blijven mits ze 5 jaar of langer in het VK wonen. Voor mensen die er korter wonen geldt een ‘coulanceperiode’ van waarschijnlijk 2 jaar. Op het Nederlandse bedrijfsleven heeft de Brexit veel invloeden aangezien veel bedrijven met het VK handelen. Wanneer de Britten niet in de interne markt blijven, zal het betekenen dat Nederlandse bedrijven miljarden zullen moeten betalen aan handelsbelemmeringen en import- en exporttarieven. Voor het VK betekent een Brexit-deal dat op 29 maart 2019 de Europese regels niet meer gelden en dat de Britse regering duizenden regels zal moeten opstellen om allerlei zaken zelf te regelen. Daarnaast zal het VK handelsakkoorden moeten sluiten met de rest van de wereld als het niet langer uitmaakt van de douane-unie. Voor de EU verandert er formeel gezien weinig; er is een lidstaat minder en er is een land bijgekomen waar de landen van de EU een verdrag mee kunnen sluiten. Wat betreft de politiek verandert er wel veel; de grote 3 worden de grote 2 en het noordelijke blok verzwakt. Dit zorgt ervoor dat de EU op het wereldtoneel wat macht zal verliezen.[5]
Gevolgen voor Nederland bij een no deal-scenario
Wanneer er geen akkoord wordt bereikt op 29 maart 2019 zullen er een aantal gevolgen zijn voor Nederland. Het eerste ziet op de openstaande rekening die is ontstaan doordat het VK afgelopen jaren heeft geweigerd om voor de rekeningen van de voorgaande jaren voldoende geld ter beschikking te stellen aan de EU. Deze rekening van 39 miljard euro zal door de Europese landen worden betaald en dit zal dan weer doorwerken in de begroting van ons land. Daarnaast zal reizen naar het VK lastiger worden; bij een no deal- Brexit zullen de Britten gaan gelden als ‘derdelanders’ waardoor er grondige controles nodig zullen zijn om het land in en uit te reizen. Een ander gevolg zal de veiligheid betreffen. Het VK en Nederland wisselen vaak persoonsgegevens uit om bijvoorbeeld internationale criminelen op te pakken maar ook om verloren paspoorten bij de eigenaar terug te brengen. Verder wordt de export van vis, bloemen en tomaten lastiger en zal de haven van Rotterdam meer controles moeten uitvoeren om containers naar het VK te vervoeren. Deze zaken kunnen best tegengegaan worden, maar tijd om afspraken hierover te maken is er niet meer. Hierdoor zullen we -als er geen deal komt- een onvoorzienbare tijd in onzekerheid verkeren.[6]
Al met al zien we dat een Brexit zonder akkoord tussen de betrokken partijen tijdelijk veel impact zal hebben in ons land. Laten we dus maar hopen dat het Britse Lagerhuis en de partijen in de EU het snel met elkaar eens worden en het VK op 29 maart 2019 zonder enige problemen uit de EU kan treden. Zo niet, dan sluit ik mij volledig aan bij Donald Tusk (de voorzitter van de Europese Raad) met zijn uitspraak over Britse politici; ‘Zou er een speciaal plekje in de hel zijn voor Britse politici die zich hard gemaakt hebben voor de Brexit, zonder enig idee hoe die veilig uit te voeren?’
[1] https://www.nu.nl/brexit/5685755/brits-lagerhuis-keurt-brexit-deal-af-uittreding-zonder-akkoord-stap-dichterbij.html
[2] https://www.nu.nl/brexit/5688197/brits-lagerhuis-wijst-motie-van-wantrouwen-regering-may-af.html
[3] https://www.nu.nl/brexit/5686418/verder-met-brexit.html
[4] https://www.nu.nl/brexit/5599469/staat-er-met-brexit.html
[5] Https://www.europa-nu.nl/id/viw6jn2yr3qr/brexit_verenigd_koninkrijk_stapt_uit
[6] https://www.nu.nl/weekend/5678411/merken-nederland-en-nederlanders-van-harde-brexit.html
